Hizmet İhracatı Nedir?
Hizmet ihracatı, Türkiye’nin ekonomik potansiyelini genişletmek için önem kazanan bir alan haline gelmiştir. Yurt dışına hizmet sunarak faaliyetlerini globalleştiren işletmeler hem gelirlerini artırma hem de yeni pazarlara açılma fırsatı yakalamaktadır. Yurt dışında faaliyet göstermek isteyen işletmelerin dikkatini çeken bu tür ihracatın muhasebe işlemleri, faaliyetin kendisi kadar kritiktir. Bu kavramın ne anlama geldiğini, hizmet ihracatı teşviklerini ve faturalandırma işlemlerini birlikte inceleyelim.
Hizmet, insanlık tarihi boyunca varlığını sürdüren, birinin işini görme veya birine yarayan bir işi yapma eylemidir. TDK da bu tanımı destekler. KDV kanununda ise hizmetin tanımı biraz daha genişletilerek teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemleri kapsadığı belirtilir.
Teknolojinin gelişmesi, özellikle internet ve sosyal medyanın yaygınlaşması, hizmet sunumunda köklü değişimlere yol açtı. Artık hizmet sunan ve alan kişiler fiziki olarak karşı karşıya gelmeden online ortamda kolayca iletişim kurabilir ve işlemleri gerçekleştirebilir.
Bilgisayar ve bilişim hizmetleri, veri tabanı ve yazılım çözümleri, elektronik ve teknolojik ortamlarda sunulan danışmanlık, muhasebe, mühendislik, mimarlık ve hukuk gibi alanlarda da online hizmetler yaygınlaşmaktadır. Bu durum, hizmet sektörünü global bir çalışma alanına dönüştürmüştür. Teknoloji alanında çalışan yazılımcılar, farklı ülkelerden işverenlere hizmet vererek, sınır ötesi bir çalışma modeli oluşturabilmektedir.
İhracat Ne Demek?
İhracat, bir ülkenin ürettiği mal ve hizmetleri başka ülkelere satarak ekonomiyi canlandıran bir faaliyettir. Mal ihracatı, geleneksel olarak ihracat denince akla gelen ilk şey olsa da hizmet ihracatı son yıllarda önemini artıran ve ülkelere önemli katkılar sağlayan bir alan haline gelmiştir.
Hizmet İhracatı Ne Demek?
Basitçe ifade etmek gerekirse hizmet ihracatı, bir ülkenin firmalarının yurt dışındaki firmalara veya kişilere hizmet sunması ve karşılığında döviz kazanmasıdır. Bu hizmetler, inşaat, danışmanlık, yazılım, finans, turizm, eğitim, sağlık gibi pek çok farklı sektörü kapsayabilir.
Hizmet İhracatının Avantajları
- Ekonomik büyümeyi teşvik eder: Hizmet ihracatı, yeni iş imkanları yaratır, ülkeye döviz girişi sağlar ve cari açığı düşürmeye yardımcı olur.
- Farklı sektörlerin gelişmesini sağlar: Hizmet ihracatı, sadece ihraç eden firmaya değil, o firmanın faaliyet gösterdiği sektördeki diğer firmalara da fayda sağlar.
- Ülkenin rekabet gücünü artırır: Hizmet ihracatı, firmaları daha inovatif ve verimli olmaya teşvik eder.
- Uluslararası ilişkileri geliştirir: Hizmet ihracatı, farklı ülkeler arasındaki iş birliğini ve ticari ilişkileri güçlendirir.
Örnekler:
- Bir Türk yazılım firmasının, ABD’deki bir bankaya mobil uygulama geliştirme hizmeti sunması.
- Bir Türk danışmanlık firmasının, Afrika’daki bir ülkeye madencilik projesi için danışmanlık hizmeti vermesi.
- Bir Türk hastanesinin, yabancı hastalara sağlık hizmeti sunması.
- Bu alanda faaliyet gösteren firmaların, Katma Değer Vergisi Kanunu’nda (KDVK) belirtilen şartları yerine getirmesi gerekir.
Hizmet İhracatının Şartları
- Hizmetlerin yurt dışındaki bir müşteri için yapılması: Hizmet alan firmanın veya kişinin yurtdışında ikamet etmesi veya ticari faaliyet göstermesi gerekir.
- Fatura veya benzeri nitelikteki belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi: Faturada müşterinin adı, adresi, vergi numarası gibi bilgileri doğru ve eksiksiz olarak yer almalıdır.
- Hizmetten yurt dışında faydalanılması: Hizmetin yurtdışında sunulması ve faydalarının da yurtdışında gerçekleşmesi gerekir.
Faydalanma Kavramı: Hizmet ihracatının en karmaşık yönlerinden biri, “faydalanma” kavramıdır. Hizmetin soyut bir yapıya sahip olması, nerede faydalanıldığının belirlenmesini zorlaştırır.
Bir yazılımcı tarafından yurt dışındaki bir müşteri için tasarlanan web sitesinin tüm dünyadan erişilebilir olması, bu hizmeti “hizmet ihracı” kapsamından çıkarmaktadır. Maliye Bakanlığı’nın görüşüne göre web sitesinin Türkiye’de de erişilebilir olması, hizmetten Türkiye’de de yararlanılacağı anlamına gelmektedir. Bu nedenle, web sitesi tasarımı hizmeti için KDV hesaplanması gerekmektedir.
Türkiye’de çekimi yapılan bir reklam tanıtım filminin yurt dışındaki alıcı tarafından internet sitesinde ve Facebook, YouTube gibi platformlarda yayınlanması da benzer şekilde değerlendirilmektedir. Filmin Türkiye’deki internet kullanıcılarına da erişilebilir olması, hizmetten Türkiye’de de yararlanılacağı anlamına gelmektedir. Bu nedenle, reklam tanıtım filmi hazırlama hizmeti de “hizmet ihracı” kapsamında değerlendirilemez ve KDV’ye tabi tutulur.
Katma Değer Vergisi (KDV) uygulamasında yurt dışına yapılan hizmetler özel bir yere sahiptir. Bu alandaki belirsizlikler ve karmaşıklıklar, firmaların KDV istisnasından yararlanmasını zorlaştırmaktaydı. Fakat son yayımlanan KDV Genel Tebliği, hizmet ihracatında KDV istisnası çerçevesini netleştirerek önemli bir adım atmıştır.
Hizmet ihracatından elde edilen döviz bedellerinin kullanımıyla ilgili düzenlemeler, ihracatçılara önemli bir esneklik sağlıyor. Buna göre yurtdışından kazanılan tüm dövizlerin tasarrufu serbesttir. Yani, dövizlerin Türkiye’ye getirilmesi ve bozdurulması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ancak, KDV iadesi talep etmek isteyen mükelleflerin dikkat etmesi gereken bir nokta var. Hem eski uygulamada hem de yeni tebliğde KDV iadesi için hizmet bedelinin döviz olarak yurda getirilmesi ve döviz alım belgesinin tevsik edilmesi şartı devam etmektedir.
